Wyobraź sobie miejsce, w którym możesz wyrazić siebie bez oceniania. Gdzie nie musisz mówić, by być usłyszanym. Gdzie kawałek gliny, pędzel, papier lub dźwięk stają się narzędziem poznania siebie. Takie miejsce nie istnieje tylko w wyobraźni – to rzeczywistość, którą oferują arteterapia i zajęcia rozwojowe. I to zarówno dzieciom, jak i dorosłym.
Czym właściwie jest arteterapia?
Arteterapia to forma terapii wykorzystująca środki wyrazu artystycznego: rysunek, malarstwo, rzeźbę, muzykę, taniec, dramat czy fotografię. Jej celem nie jest tworzenie dzieł sztuki, lecz proces twórczy jako sposób na wyrażenie i przetworzenie emocji. Arteterapeuta nie ocenia estetyki – towarzyszy w procesie odkrywania siebie.
Według Brytyjskiego Towarzystwa Arteterapii (BAAT):
„Arteterapia pomaga ludziom wyrażać i rozumieć emocje, których nie potrafią opisać słowami – co ma szczególne znaczenie w leczeniu traumy, depresji i zaburzeń lękowych.”
Dlaczego twórczość działa? Co mówi nauka
Badania potwierdzają, że działania artystyczne aktywizują obszary mózgu odpowiedzialne za emocje, pamięć i regulację nastroju. Uwalniają dopaminę, wzmacniają połączenia neuronalne i obniżają poziom kortyzolu (hormonu stresu).
W jednym z badań opublikowanym w Art Therapy Journal (Kaimal, Ray & Muniz, 2016) już 45 minut swobodnej twórczości plastycznej znacząco obniżało poziom stresu – niezależnie od wieku i wcześniejszych doświadczeń artystycznych.
Działania twórcze:
- regulują napięcie,
- ułatwiają ekspresję emocji,
- wzmacniają poczucie sprawczości,
- wspierają pamięć i koncentrację,
- poprawiają samopoczucie i integrację doświadczeń.
Dla dzieci – sztuka zamiast słów
Dzieci często nie potrafią jeszcze nazwać swoich emocji – ale potrafią je narysować, ulepić, zatańczyć. Arteterapia jest dla nich naturalnym językiem ekspresji.
Co daje dziecku arteterapia?
- rozwija odporność psychiczną,
- redukuje stres i napięcie,
- pomaga rozpoznawać i regulować emocje,
- buduje poczucie sprawczości i samoakceptacji.
„Moja córka miała lęki separacyjne. Na zajęciach z gliny zaczęła najpierw lepić potwory, potem domki. Teraz już mówi o swoich uczuciach, a nie tylko rysuje je. To był krok milowy.” – mama 7-letniej Amelki
W małych miejscowościach, gdzie dostęp do specjalistycznej pomocy bywa ograniczony, zajęcia arteterapeutyczne pełnią funkcję wsparcia psychicznego i społecznego. Badania Fundacji Komeńskiego (2021) pokazują, że dzieci z mniejszych miast uczestniczące w takich zajęciach rzadziej wykazują zachowania agresywne, mają wyższy poziom empatii i lepsze wyniki w nauce.
Dla dorosłych – powrót do siebie
Dorośli często mówią: „Nie potrafię rysować”. Ale arteterapia nie wymaga umiejętności. Wymaga gotowości, by spotkać się ze sobą.
Dlaczego warto?
- pomaga w kryzysach życiowych (np. rozwód, strata, wypalenie),
- wspiera kontakt z emocjami i ciałem,
- umożliwia refleksję i integrację doświadczeń,
- wzmacnia poczucie wartości.
„Na zajęciach z malarstwa emocji po raz pierwszy namalowałam swój gniew. W domu uczono mnie, że nie wolno się złościć. A tu mogłam to pokazać. I nikt nie powiedział, że to za dużo.” – uczestniczka warsztatu
W mniejszych ośrodkach, gdzie dostęp do psychoterapii bywa utrudniony, arteterapia bywa alternatywą: mniej stygmatyzującą, bardziej dostępną i równie skuteczną.
Dla rodzin – twórczość jako wspólny język
Rodzina to system, w którym emocje krążą często bez słów. Wspólna twórczość pozwala je nazwać i zobaczyć.
Co daje arteterapia rodzinie?
- poprawia komunikację i zaufanie,
- redukuje konflikty,
- buduje wspólne doświadczenia,
- uczy empatii i uważności.
W raporcie Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę (2020) podkreślono, że programy rodzinnych warsztatów twórczych w gminach do 20 tys. mieszkańców realnie wpływają na spadek przemocy domowej i wzrost kompetencji rodzicielskich.
Książki, które warto przeczytać:
📘 Twórcza terapia – Cathy Malchiodi
📘 Droga artysty – Julia Cameron
📘 Człowiek i jego symbole – Carl Gustav Jung
📘 Wszystko zaczyna się od relacji – Jesper Juul
📘 Biegnąca z wilkami – Clarissa Pinkola Estés
📘 Art as Medicine – Shaun McNiff
Podcasty warte odsłuchania:
🎧 Psychologia na co dzień – Agnieszka Jucewicz (TOK FM)
🎧 Tuż przy uchu – Joanna Chmura
🎧 Rozmowy z arteterapeutami – Arteterapia Polska
🎧 O sztuce bycia sobą – Małgorzata Ohme
Na zakończenie
Nie trzeba być artystą, żeby tworzyć. Nie trzeba mieć „problemów”, żeby pójść na warsztaty. Wystarczy chcieć być bliżej siebie – i mieć przestrzeń, która to umożliwi.
Arteterapia to właśnie taka przestrzeń. Cicha, bezpieczna, uważna. Miejsce, w którym nikt nie ocenia – ale wielu rozumie.
Zapraszamy do udziału w warsztatach i spotkaniach twórczych w Jest Takie Miejsce. Bo tu sztuka naprawdę wspiera.
Wszystkie aktualne zajęcia znajdziesz w zakładce ZAPISY