Między emocją a światopoglądem
W debacie publicznej wokół osób LGBT+ bardzo często ścierają się dwie rzeczywistości: emocjonalna, ludzka – i ideologiczna, tożsamościowa. Szczególnie wyraźnie widać to w zetknięciu z osobami identyfikującymi się jako wyborcy prawicowi, dla których kluczowe są takie wartości jak rodzina, religia, tradycja. Nie ma w tym nic złego – dopóki nie zamienia się to w mechanizm wykluczania, dehumanizacji i uznawania za „lepsze” tylko tego, co znane i oswojone.
Ten artykuł nie jest aktem oskarżenia – jest próbą zrozumienia. A także pytaniem: dlaczego tak trudno przyjąć, że ktoś może żyć inaczej – i że nie oznacza to zagrożenia?
1. Prawicowa tożsamość – poczucie porządku w niepewnym świecie
Badania psychologiczne pokazują, że osoby o silnych przekonaniach konserwatywnych wykazują większą potrzebę porządku, jasności i przewidywalności. Według badań Josta i współpracowników (2003) ideologia konserwatywna często wiąże się z mechanizmem unikania niepewności, potrzebą silnego „domknięcia poznawczego” oraz większym strachem przed chaosem i zmianą.
Z tej perspektywy osoby LGBT+ mogą być nie tyle zagrożeniem – co zakwestionowaniem porządku świata. Burzą schemat, który do tej pory „działał” – i to bywa odbierane jak atak.
2. Brak kontaktu = brak empatii
W mniejszych miejscowościach, jak pokazują badania ILGA-Europe i Fundacji GrowSpace (2021), kontakt z osobami LGBT+ jest ograniczony. Zamiast realnych relacji, opieramy się na medialnych stereotypach. A jeśli nie znamy – trudniej zrozumieć.
W praktyce psychoterapeutycznej często spotykam młodych ludzi, którzy – zanim jeszcze zdążą coś powiedzieć – słyszą: „to przejdzie”, „nie przesadzaj”, „teraz wszyscy chcą być wyjątkowi”. Mówią o ogromnym osamotnieniu i poczuciu, że ich trudne emocje są trywializowane. Czują się wyśmiani, zanim w ogóle ktoś spróbuje ich usłyszeć.
3. „To demoralizacja” – o lęku przed „innością”
Częsty mechanizm to utożsamianie inności z zagrożeniem. Osoby transpłciowe bywają przedstawiane jako chore psychicznie, a osoby homoseksualne – jako „zdeprawowane” lub „niezdolne do stworzenia rodziny”.
To mit. Jak pokazują badania American Psychological Association (2021), nie ma żadnych podstaw, by łączyć orientację seksualną czy tożsamość płciową z jakimikolwiek zaburzeniami. Przeciwnie – to brak akceptacji i narażenie na przemoc powoduje problemy psychiczne, nie sama tożsamość.
4. Radzenie „z dobrego serca” – czyli jak nie rozmawiać
W pracy terapeutycznej jednym z najczęściej powracających tematów jest to, jak młodzież LGBT+ doświadcza rozmów z dorosłymi. Często spotykają się z „dobrymi radami” („nie mów nikomu”, „zmień styl ubierania się”), które mają chronić – a w rzeczywistości pogłębiają alienację.
Zamiast: „zrób to i to”, warto powiedzieć: „rozumiem, że to może być bardzo trudne”. Empatia to nie to samo co doradzanie. To gotowość, by być przy kimś – bez chęci naprawiania.
5. Wewnętrzny konflikt: między religią a miłością do dziecka
Wielu rodziców osób LGBT+ doświadcza rozdźwięku między wartościami religijnymi a miłością do dziecka. Kościół katolicki, choć oficjalnie wzywa do „szacunku i współczucia”, w praktyce często używa języka wykluczającego.
Badania wykazują, że osoby głęboko religijne, które mają bliską osobę LGBT+, częściej przechodzą tzw. „wtórny coming out” – muszą zmierzyć się z konfliktem wewnętrznym i społecznym. Przykładem są świadectwa rodziców z organizacji „My, Rodzice”, którzy często opowiadają o procesie „wychodzenia z lęku” – z miłości.
6. Terapia reparatywna? Nieetyczna i szkodliwa
Wciąż w niektórych środowiskach krąży mit, że „można kogoś wyleczyć z homoseksualizmu”. To nieprawda – i to niebezpieczna. Światowe organizacje psychologiczne (APA, WHO, PTS) jednoznacznie potępiają tzw. terapie konwersyjne, wskazując na ich traumatyzujące skutki: depresję, samookaleczenia, utratę poczucia wartości.
Terapia nie polega na zmianie tożsamości. Polega na akceptacji, wzmocnieniu i odnalezieniu spokoju w świecie, który nie zawsze chce cię zrozumieć.
7. Między tolerancją a akceptacją
Często mówi się: „ja toleruję, ale nie popieram”. Problem w tym, że tolerancja zakłada wyższość – a akceptacja zakłada równość.
Jeśli kogoś „tolerujemy”, nadal mamy prawo uznać, że jego życie jest „gorsze” lub „mniej normalne”. Akceptacja to coś więcej – to uznanie prawa do bycia sobą bez konieczności tłumaczenia się.
8. Czy wyborca prawicowy może być sojusznikiem?
Tak. Jeśli jest gotów zobaczyć człowieka, a nie tylko kategorię. Wiele osób konserwatywnych – gdy ktoś bliski ujawnia się jako osoba LGBT+ – przechodzi przemianę. Przestaje „mieć poglądy”, zaczyna mieć relację. Bo relacja zmienia wszystko.
Jak powiedziała jedna z matek w gabinecie: „Myślałam, że jestem przeciw. A potem moje dziecko powiedziało, że jest lesbijką. I wtedy zrozumiałam, że jestem przede wszystkim mamą”.
Nie chodzi o ideologię – chodzi o człowieka
W społeczeństwie jest miejsce dla różnych wartości. Ale nigdy nie powinno być miejsca na dehumanizację. Niezależnie od tego, jakie masz poglądy – możesz wybrać, czy chcesz zobaczyć w drugim człowieku kogoś, kto czuje, przeżywa i chce być kochany. Albo nie.
Wybór, jakim człowiekiem chcesz być – należy do Ciebie.
GDZIE SZUKAĆ POMOCY? ORGANIZACJE I NUMERY WSPARCIA
W sytuacji kryzysowej, trudnym coming oucie lub potrzebie rozmowy – nie jesteś sam_a. W Polsce działa wiele organizacji pozarządowych oferujących bezpłatne wsparcie psychologiczne, edukacyjne i prawne dla osób LGBTQIA+ oraz ich rodzin. Oto najważniejsze z nich:
📌 Lambda Warszawa
- Telefon zaufania: 22 628 52 22 (czynny w wybranych godzinach – aktualny grafik na stronie)
- Strona: www.lambdawarszawa.org
- Czym się zajmują?
- bezpłatna pomoc psychologiczna (terapia krótkoterminowa, grupy wsparcia),
- porady prawne i interwencje kryzysowe,
- działania edukacyjne i rzecznicze na rzecz osób LGBT+.
📌 Fundacja Trans-Fuzja
- Strona: www.transfuzja.org
- Kontakt: pomoc@transfuzja.org
- Czym się zajmują?
- wsparcie osób transpłciowych na każdym etapie tranzycji,
- porady prawne i medyczne,
- grupy wsparcia dla rodziców i bliskich,
- kampanie edukacyjne i rzecznictwo na rzecz praw osób trans.
📌 Kampania Przeciw Homofobii (KPH)
- Strona: www.kph.org.pl
- Kontakt: kontakt@kph.org.pl
- Czym się zajmują?
- działania rzecznicze i prawne (monitoring naruszeń, raporty),
- programy edukacyjne w szkołach i miejscach pracy,
- wsparcie psychologiczne dla osób LGBTQ+ (projekty lokalne),
- kampanie społeczne (np. „Ramię w ramię po równość”).
📌 Stowarzyszenie My, Rodzice
- Strona: www.my-rodzice.pl
- Kontakt: myrodzice2013@gmail.com
- Czym się zajmują?
- wsparcie i edukacja rodziców osób LGBT+,
- organizacja grup wsparcia i spotkań edukacyjnych,
- rzecznictwo praw rodzin z osobami LGBTQIA+,
- współpraca z mediami i instytucjami publicznymi.
📌 Grupa Stonewall (Poznań)
- Strona: www.grupastonewall.pl
- Kontakt: pomoc@grupastonewall.pl
- Czym się zajmują?
- prowadzenie Centrum Stonewall – otwartego miejsca wsparcia i edukacji,
- organizacja warsztatów, konsultacji psychologicznych i spotkań sojuszniczych,
- działania artystyczne, edukacyjne i rzecznicze,
- prowadzenie kanałów komunikacji dla młodzieży LGBT+ (w tym bezpieczne serwery Discord).
Jeśli nie wiesz, od czego zacząć – skontaktuj się z jedną z powyższych organizacji. Nawet jedna rozmowa może wiele zmienić. W kryzysie nie trzeba być samemu. Szukanie wsparcia to akt odwagi – i troski o siebie lub bliską osobę.
W razie potrzeby możesz również skontaktować się z zespołem JEST TAKIE MIEJSCE – nasi terapeuci posiadają doświadczenie w pracy z osobami LGBT+ oraz wspieraniu ich rodzin.